Subprojekti:
- Sto fasada etno grada
- Crkve Bele Crkve
- Katoličko groblje – spomenik kulture
- Muzej belocrkvanskih Nemaca
Zadatak projekta:
Restauracija starog gradskog jezgra Bele Crkve, ulica, zgrada i fasada, kapija i prozora, sa očuvanjem njihove arhitektonske i kulturološke autentičnosti – postavljanje replika kućnih brojeva i tabli sa nekadašnjim nazivima ulica na nemačkom, madjarskom i srpskom jeziku, identifikacija i obeležavanje nekadašnjih ustanova, vinogradarskih kuća, zanatskih radionica, udruženja. Identifikacija i restauracija očuvanih zgrada, ajnfora i dvorišta, ekonomskog prostora i prostorija, nameštaja i pokućstva, kulturoloških artefakata, zanatskog i poljoprivrednog alata i sredstava za proizvodnju – kao etno kuća za turističku ponudu grada. Istraživanje i aktuelizacija svih aspekata istorijskog, privrednog i društvenog razvoja grada, njegovog stanovništva, porodica i pojedinaca.
Projekat se postavlja, razvija i realizuje fazno, u saradnji sa stanovništvom i lokalnom samoupravom opštine.
Sa projektom se konkuriše kod odgovarajućih domaćih i evropskih institucija i fondova.
Sačuvano arhitektonsko nasledje Bele Crkve predstavlja sve razvojne faze gradjenja i oblikovanja zgrada od vremena nastanka do danas. Tipološki i stilski pripada varijantama baroka, klasicizma, eklektike, istorijskih neostilova i periodu socijalističke izgradnje. Posebnost ovih stilova ogleda se u enterijerima i eksterijerima zgrada, sa izraženim fasadama kuća, terasa, kapija i prozori.
Projekat „Sto fasada etno grada“ simboličan je naziv za program očuvanja i restauracije fasada i zgrada koje su obuhvaćene u odluci Vlade Republike Srbije o utvrdjivanju starog gradskog jezgra Bele Crkve za prostorno kulturno-istorijsku celinu, kao i zgrada i fasada koje nisu obuhvaćene ovom odlukom, a spadaju u značajno kulturološko nasledje.
SRPSKA PRAVOSLAVNA CRKVA SVETIH APOSTOLA PETRA I PAVLA
Crkva je sagradjena 1780.godine. Rešenjem Zavoda za zaštitu i naučno proučavanje spomenika APV iz Novog Sada br.236 od 22.maja 1959.godine, utvrdjena je za spomenik kulture, Odlukom o utvrdjivanju nepokretnih kulturnih dobara od velikog značaja – SL APV 28/28/91.
RIMO-KATOLIČKA CRKVA SVETE ANE
U neposrednoj blizini današnje crkve nalazila se tokom 18.veka starija crkva, koja je bila trošna i malih dimenzija, te se javila potreba za izgradnjom nove i veće.
Kamen temeljac nove crkve postavljen je 1805.godine a izgradnja je završena 9.novembra 1806. Od tog datuma crkva je u kontinuiranoj upotrebi, osim u prekidima u vreme Mađarske bune 1848-49.godine, kada se hram koristio kao vojni magacin. Crkva je zidana u neoklasističkom stilu, sa elementima baroka.
RUMUNSKA PRAVOSLAVNA CRKVA
Rumunska pravoslavna crkva posvećena Silasku Sv.Duha spada u red novijih sakralnih gradjevina u Beloj Crkvi, a po svojoj veličini u monumentalna arhitektonska zdanja. Gradjena je prema planovima Rudolfa Degena, gradskog inžinjera i planera, koju je projektovao 1870.godine, nakon toga što je Beč 1867.godine odobrio dozvolu predstavnicima rumunskog stanovništva da mogu da zidaju sopstvenu crkvu. Za lokaciju je odabrano dvorište ranije gostionice „Kod turske glave“, na prostoru izmedju već postojećih objekata, u strogo urbanom cenu, u glavnoj ulici. Zaklonjena je prizemnim, uličnim objektom gradske arhitekture koji je bogato ornamentisan. Pristup crkvi je u središnom delu objekta.
RUSKA CRKVA SV.APOSTOLA I JEVANĐELISTE JOVANA BOGOSLOVA
U Kraljevini SHS Rusi su imali osam crkvenih opština od kojih se jedna nalazila u Beloj Crkvi. Ruska Crkva je zidana je u periodu od 1939. do 1931.godine na prostoru današnjeg Trga ruskih kadeta. Glavni ktitor hrama bio je knez Dimitrije Šahovski (jermonah Jovan). Crkvu je zidao gradjevinski preduzimač Jozef Majer iz Bele Crkve po projektu arhitekte A.V.Šavcova. Krajem 1954.godine zajedno sa drugim ruskim crkvenim opštinama predata je pod jurisdikciju Srpske pravoslavne crkvene opštine.
EVANGELISTIČKA CRKVA
Po starosti je najmladja sakralna tvorevina u Beloj Crkvi. Po veličini, odraz je prisustva stanovništva evangelističke veroispovesti, koji nisu bili brojni u ovom gradu. Crkva je sagradjena 1878.godine na jedinom slobodnom prostoru u gradu, u tadašnjoj Maderspachgasse, kojeg je Evangelistička crkvena opština dobila na poklon od Magistrata grada. Novac za gradnju je prikupljan od 1873. do 1878.godine od evangelista. Crkvu je gradio mesni gradjevinar Jozef Flah. Osveštena je 6.oktobra 1878.godine.
Toranj crkve je izgradjen 1906.godine. Nakon ovih radova, crkva se više nije obnavljala.U lošem je gradjevinskom stanju. U projektu „Bela Crkva-grad muzej“ planira se njena restauracija i korišćenje za kulturna dešavanja.
SINAGOGA
Prva sinagoga izgradjena je u tadašnjoj Jevrejskoj ulici, današnjoj ulici Save Munćana. Zbog slabog materijala ubrzo je propala. Drugu sinagogu belocrkvanski Jevreji izgradili su 1864.godine dobrovoljnim prilozima drugih jevrejskih opština. Treća sinagoga izgradjena je u današnjoj ulici Dejana Brankova broj 9. Odlukom vlasti ova sinagoga je srušena 1951.godine. Od sinagoge je sačuvana ograda sa kapijom i stubovima. U projektu „Bela Crkva-grad muzej“ razmatraju se pristupi i mogućnosti za njenu ponovnu izgradnju.
VENDELINIJEVA KAPELA
Wendellini kapela je podignuta 1760.godine, u spomen na Sv.Vendelina, zaštitnika stočarstva, dobrovoljnim prilozima katoličkog stanovništva Bele Crkve, na uglu današnjih ulica Vojske Jugoslavije i Sonje Marinković. Iza kapele se nalazilo staro katoličko groblje. U izgradnji su primenjeni baroktni seceonistički elementi. Za vreme austro-turskog rata 1788.godine, kapela je spaljena. Ponovo je izgradjena 1790.godine i obnavljana više puta, do 1923.godine. Specifičnost Vendelinijeve kapele je u tome što je ispred nje na dan Svetog Vendelina, 20.oktobra, održavan veliki stočni vašar u Beloj Crkvi, sa vernicima na čijem su čelu bili zemljoradnici. Tom prilikom je osveštavana posebno ukrašena krupna stoka, kojoj je deljen hleb i vino, uz posebne molitve za njeno zdravlje i napredak. Kapela je srušena 1968.godine, odlukom Skupštine Bele Crkve, uz saglasnost Rimokatoličke crkvene opštine. U projektu „Bela Crkva-grad muzej“ planira se njena ponovna izgradnja, u saradnji sa Rimokatoličkim župnim uredom i opštinom Bela Crkva.
U okviru prostorno kulturno-istorijske celine nalaze se i dva belocrkvanska groblja, pravoslavno i katoličko, koja su značajna sa stanovišta arhitekture i istorije umetnosti.
Novo katoličko groblje uredjeno je 1828.godine. Na njemu su osim prostora za sahranjivanje gradjana Bele Crkve rimokatoličke veroispovesti odredjeni posebni prostori za sahranu stanovništva protestanata, a kasnije i Jevreja. U toku Prvog svetskog rata odvojen je i prostor za vojničko groblje.
Groblje je devastirano, zaraslo u korov i travu, sa povremenim akcijama čišćenja, bez trajnih rezultata.
Projekat „Katoličko groblje-spomenik kulture“ ima za cilj njegovu kompletnu restauraciju i proglašenje za spomenik kulture od posebnog značaja.
- Prijava za javne radove na Katoličkom groblju
Obeležavanje 300 godina od osnivanja Bele Crkve proteklo je bez preostalih Nemaca u gradu, njihovog lokalnog udruženja i belocrkvanske nemačke Fondacije de Deo, koja se izmedju ostalog i pre svega bavi belocrkvanskom kulturnom baštinom.
Aktuelna neugodna i nepravedna situacija poboljšala bi se otvaranjem Muzeja belocrkvanskih Nemaca u Zavičajnoj kući.
